Türk Boğazları Gemi Trafik Hizmetleri VTS Operatörleri Hakkında

Türk Boğazlarını kullanacak gemilerin dahil olmaları gereken “Gemi Trafik Hizmetleri’nin beyinleridir. Çoğu zaman karşılarında gemi kaptanının (ya da onun temsilcisi) olduğunu unutarak savruk konuşmalarıyla meşhurlardır. Bu konuda ‘Sektör Kadıköy’ en önde gelmektedir. 

- Sector Kadıköy, This is Alfatronics (Sektör Kadıköy, Burası Alfatronics)
+ Station calling Sector Kadıköy (Kadıköy’ü çağıran gemi)
- This is Alfatronics, V7RE4 (hızlı şekilde söylendi)
+ Are you Speedy Gonzales?... (Hızlı Gonzales misin?)

Operatör kişi o koltuğa oturunca artık ne oluyorsa, terör estirmeye başlıyor sektöründe. Bazıları bunun bir geçiş dönemi olduğunu ve sistemin oturacağını savunsa da artık nasıl bir motivasyonla yetiştirilmişlerse, sanki Türk Boğazlarının askeri savunması onlara verilmiş gibi hareket etmektedirler. Benzer olay gemiye transit geçiş sırasında gelen kılavuz kaptanlar için de geçerlidir. Aslına bakılırsa, bu vts sistemi, tüp geçiş inşaatından ötürü tek şeride inen İstanbul Boğazı ve LPG tankerlerin geçişi sırasında tek yönlü boğaza kapatılan Çanakkale Boğazındaki gemi hareketlerini kaydetmek ve trafiği programlamak için kurulmuştur. 

Sistemde verilmesi amaçlanan hizmetler;

Bilgi Hizmeti

Deniz Trafiği bilgisi

Gemilerin diğer gemilere göre mevki bilgisi

Bilgi verilen gemiye göre diğer gemilerin mevkileri, rota ve yere göre hız       bilgisi

Diğer gemilerin olası hareketlerinin bilgisi

Denizcilere uyarılar

Hidro-Meteorolojik bilgi

Seyir yardımcılarının durumu hakkında rapor edilen bilgiler

TBGTH tarafından gerekli görülen diğer bilgiler

Seyir Yardımı Hizmeti

Seyir yardımı hizmeti zor seyir ve meteoroloji koşullarında, geçiş sırasında arıza veya bir eksiklik söz konusu olduğu durumlarda, gemi kaptanı tarafından talep edildiğinde veya TBGTH operatörü tarafından gerekli görüldüğünde verilecektir. TBGTH operatörü gemilere aşağıdaki bilgileri sağlayarak gemi kaptanının, gemisinin seyir emniyetiyle ilgili kararını oluşturmasına katkıda bulunabilir:

TAD içinde gemilerin emniyetli seyir yapabilmelerini sağlamak için pozisyon bilgisinin aktarılması

Çevresindeki diğer gemilerle ilgili bilgi verilmesi

Oluşabilecek tehlikeli durumlarla ilgili uyarılar 

Seyirle ilgili yardımın başlangıcı ve sonu (tarih/saat), gemi ve TBGTH tarafından açık bir şekilde mutabakatla kayıt altına alınmalıdır.

Trafik Organizasyon Hizmeti 

Geminin Seyir Planı, İstanbul ve Çanakkale Boğazı’na giriş izni, tarihi ve zamanı,

Geminin seyir planındaki olası bir değişiklik,

Boğazlara giriş yapmadan önce gemilere Trafik Yönetim Planıyla ilgili gerekli operasyonel bilgiler,

Boğazlardaki tüm gemilere Türk Boğazları Deniz Trafik Düzeni Tüzüğü’ne göre operasyonel bilgiler,

SP1/SP2 raporları TBGTH’nin vereceği trafik düzenleme hizmetinin ana kaynağıdır. Bu raporların zamanında ve doğru olarak verilmesi deniz trafik organizasyonunun verimliliğini arttıracaktır.

Bilgi Hizmeti konusunda çok zayıf ve istenmesi durumunda çok kızgınlar. Bir şey sorduğunuzda sanki operatöre küfür etmişsiniz, “kardeşim bu benim işim değil, neden bana soruyorsun?” muamelesi görüyor ve tersleniyorsunuz. 

VTS operatörü tarafından gerekli görüldüğünde ilgili gemiye seyir yardımı verilmesi ise ayrı bir facia. 3-5 sene önce, kısıtlı görüşte yaptığı yanlış değerlendirmeyle iki gemiyi bilgilendirerek çatışmasına neden oldular. İstanbul Boğazı akıntılarından ötürü sancak-iskeleye savrularak giden bir geminin, olayı gören diğer gemideki kılavuz kaptan tarafından “captain port 20, ease to 10, midship and steady as she goes” şeklinde evlere şenlik uyarılması başka bir olaydır. Tüzüklerde, bırakın başka gemideki kılavuz kaptanı, VTS’lere bile kesinlikle spesifik tavsiye (iskele 10, dead slow ahead, 082 rotasında viyala gibi) vermemesi söylenir. 

AIS bilgilerinin yapılan dönüşlerde gecikmeli iletilmesinden ötürü karşılıklı neta  geçişen gemileri sanki çatışacaklarmış gibi görüp “X gemisi görmüyor musun, Y gemisi geliyor, sancağına al hemen!” çocuk azarlar gibi söyleyen operatörler, nedense geçen yıl Kumkapı demir bölgesinde göz göre göre çatışan barc ve general kargo gemisi kazasında aynı öfkeyle seslerini çıkarıp kazayı önleyemediler.

Trafik Organizasyon Hizmeti ise niteliği tartışılır olmakla beraber yaptıkları tek iş diyebiliriz. 

- Sector Kadıköy, This is Alfatronics, (Sektör Kadıköy, Burası Alfatronics)
+Alfatronics, this is Sector Kadıköy, (Alfatronics Burası Sektör Kadıköy)
- Sir, what is my entrance time? (Efendim, Boğaza giriş saatim nedir?)
+ Ya! Captain, don’t ask entrance time. You should listen Ch-14 continueously, we give information.(Ya kaptan, bana giriş saati sormayın. Kanal 14’ü dinleyin, bilgi vereceğiz)

Yukarıdaki dialogdan görüldüğü üzere bu konuda gemileri bilgilendirmmek yerine, imtihana sokuyormuş gibi davranıyorlar. Çatışma Tüzüğünde gemilerin iyi bir göz ve işitme vardiyası tutmaları istenmektedir, Boğaz Trafik Organizasyonu için Türk Boğazları Tüzük’ünde bile VHF dinleme mecburiyeti geçmemektedir. Bazı zaman vhf kanalında bulunan baskı, vhf erimi gibi nedenlerden gemiler ilgili sektörün yayınını duyamıyor. Geçiş yapacak tüm gemilerin  acentası olmak zorunda. Neden bu giriş saati bilgileri acenta kanalıyla gemilere geçilmiyor? 

- Sector Kadıköy, This is Alfatronics (Sektör kadıköy, Burası Alfatronics)
+ Station calling Sector Kadıköy (Sektör Kadıköy’ü çağıran gemi)
- I just finished my supply and ready for passing Bosphorus (İkmalimi tamamladım, Bosphorus  geçişi için hazırım)
+ Captain, where is Bosphorus? Here is İstanbul Strait. (Kaptan, Bosphorus neresi? Burası İstanbul Boğazı)
- Well understood, sir. (Anlaşıldı efendim)
+ Please repeat, İstanbul Strait. (Lütfen tekrarla, İstanbul Boğazı)
- İstanbul Strait

Yukarıdaki diyalog çoğu kez yaşanmaktadır. Özellikle Boğazdan ilk defa geçen yabancı kaptanlar bu hatayı yapmaktadır. Tabiki bu VTS operatörlerimiz için bir hatadır ve ciddi bir tepkiyle karşılık verirler. Elin adamı ne bilir İstanbul Boğazı, Bosphorus farkını. Herif haritanın kitabesine bakıyor ve parantez içinde Bosphorus’u görünce hemen onu söylüyor. Madem öyle harita kitabesinde parantez içinde yazan Bosphorus ifadesini kaldırt adam da İstanbul Boğazı demek zorunda kalsın. Hadi için rahat etmedi, adamı bilgilendir ama çocuk gibi tekrar etmesini isteme. Dünyanın hiçbir yerinde bu tür bir milliyetçilik yok. Ne Afrikasında, ne de Uzak Doğusunda. 

Olması gereken VTS operatörlerinin gemilerin bilgi talebine kızmadan cevap vermeleridir. Tavırları, Türkiye’yi dünya denizcilerine dandik bir Afrika ülkesi gibi lanse etmektedir. Bu işi, insanlarla sinirlenmeden iyi iletişim kurabilen kişilerin yapması isabetli olacaktır. Yurt dışında aynı işi deniz geçmişi olmayan kişiler yapmaktadır.